Gang pran kontwòl Maryani. Se te dènye aksyon taktik gang yo te gen pou poze pou yo kontwole kapital la nan tout antre estratejik Sid ak Nò yo. Yon lòt fwa ankò ti rès Leta a K.O..
Pwoblèm mwen sèke mwen pa fouti ka konprann ki objektif swadizan gang sa yo. Ki sa yo vle fè ojis ak peyi a ? Pa gen okenn lojik ki montre se koze gang ki ap regle la. Nan okenn peyi gang pa bay tèt li misyon pou depatcha yon peyi, demantle yon kapital, teworize ak apovri popilasyon pwòp klas sosyal yo. Sa yo se aksyon politik gwoup ame ki gen objektif pran kontwòl yon peyi ak mete aparèy sekirite Leta ajenou pou yo enpoze pwòp lòd sosyal ak politik pa yo.
Kesyon an : ki laboratwa ak lènmi lokal ou etranje ki rive enfiltre katye defavorize Ayiti yo nan pwofondè sa jiskaske yo reyisi rive drese jèn yo nan geto yo kont pwòp katye yo, vil yo, peyi yo, vwazen yo, fanmi yo ak kont pwòp pèp yo ?
Repons fasil yo ka di tante di ak konviksyon se gwoup kriminèl nakotrafikan k ap opere. Efektivman nakotrafik ka ladan l tou . Men sa pa sifi pou eksplike operasyon san pran souf pou demantle kapital la gwoup ame yo ap mennen an. Rezon an senp : nakotrafik bezwen yon Leta k ap fonksyone pou machandiz estipefyan yo pran oubyen kenbe valè finansye sou mache nasyonal ak entènasyonal la akòz siveyans ak kontwòl menm sipèfisyèl Leta egzèse sou sikilasyon machandiz sa yo.
An rezime : biznis kokayin bezwen yon Leta fonksyonèl pou l pwospere. Kòm pa gen yon Leta fonksyonèl an Ayiti depi kèk tan, agiman nakotrafik la pa konvenkan pou eksplike aktive gwoup ame yo ki depatya kapital la an plizyè moso ak fyèf yon chèf degè kontwole.
M kwè Sun Tzu , estratèj militè chinwa nan Lantikite, bay kèk pis pou reponn kesyon k ap toumante nou yo nan
» L’ Art de la Guerre ».
Eleman repons pou kesyon sa yo se nan resèt Sun Tzu bay yo pou detui yon peyi san w pa deklare peyi sa lagè ouvètman. Nou jwenn tout engredyan resèt sa yo nan operasyon gwoup ame yo depi 4 lane. Lè n ap analize aksyon gwoup nou rele « gang ak bandi » yo, nou ka pran ris di gen aktè lokal oubyen etranje ki ap mennen yon « gè ibrid » ki pa deklare kont Ayiti nan objektif pou destabilize l nan dimansyon ekonomik ak sosyal nan pwòp enterè yo e pou fè Ayiti pèdi nan dimansyon politik tout kalite ak karakteristik ki defini yon Leta ak yon Eta nan pèspektiv *dwa konstitisyonèl ak dwa entènasyonal.
Nou ka di aktè sa yo ki an gè kont Ayiti yo reyisi reyalize objektif yo ki pa deklare . Yon prezidan asasine depi plis ke 2 lane e depi lè sa Ayiti pa gen okenn dirijan eli lejitim k ap dirije l. Sa vle di aparèy Leta a Ayiti a sispann yon Repiblik e peyi a sispann yon Demokrasi. E sa vle di tou Ayiti sispan yon Eta nan sistèm entènasyonal la paske li pèdi 3 kalite ki defini yon Eta nan dwa entènasyonal : 1) yon otoritè politik lejitim k ap jere estrikti politik entèn ki rele Leta a 2 ) kontwòl teritwa nasyonal la sou plan sekirite sekirite nasyonal ak pwoteksyon popilasyon an ak teritwa a 3) yon popilasyon ki fikse sou teritwa sa.
Mwen pa panse tèm gang lan apwopriye pou karakterize gwoup ame sa yo. Tèm ki pi kòrèk la, dapre mwen, se Gwoup Paramilitè. Paske aksyon yo kite espas kriminalite òdinè a l la pou yo pran gwo pòte politik. Jou nou a rive sènen vrè objektiv estratejik ak final gang sa yo….li ka gen tan twò ta pou Pòtoprens ak rès peyi a.
Annatandan, lis teritwa pèdi yo ak vin pi long chak jou.
Daly Valet/JEWOPOLIS
